Rękojmia przy zakupie samochodu od osoby prywatnej

Zakup samochodu „od osoby prywatnej” wielu osobom wydaje się bezpieczniejszy niż komis. Niższa cena, „właściciel sam jeździł”, nie handluje autami zawodowo. A w razie problemów wiele osób uspokaja się myślą: „przecież mam rękojmię”.

Problem w tym, że rękojmia przy zakupie od osoby prywatnej w praktyce wygląda inaczej, niż większość kupujących sobie wyobraża. Przepisy Kodeksu cywilnego są te same, ale Twoja ochrona jest słabsza, a szanse powodzenia sporu – dużo bardziej niepewne.

Z tego artykułu dowiesz się, jak wygląda rękojmia przy transakcji z osobą prywatną – z punktu widzenia polskiego prawa i realnych sporów.

Autor: Tomasz Domański

Spis treści:

1. Najważniejsze wnioski „na start”

Przy zakupie od osoby prywatnej rękojmia może być umownie ograniczona, a nawet wyłączona (art. 558 §1 k.c.). Wyjątkiem jest podstępne zatajenie wady – wtedy wyłączenie jest bezskuteczne.
Okres odpowiedzialności z tytułu rękojmi co do zasady wynosi do 2 lat, ale przy rzeczach używanych może zostać skrócony nawet do 1 roku (art. 568 k.c.). W relacji „osoba prywatna – osoba prywatna” strony często to robią w umowie.
Przy zakupie od przedsiębiorcy na fakturę (sprzedaż konsumencka) wyłączenie/ograniczenie rękojmi jest co do zasady niedopuszczalne – to inna, korzystniejsza sytuacja dla kupującego.
Gdy kupujesz od osoby prywatnej, nie działają korzystne domniemania znane z obrotu konsumenckiego; ciężar dowodu zwykle spoczywa na kupującym.

2. Co to jest rękojmia przy zakupie samochodu?

Zgodnie z art. 556 Kodeksu cywilnego sprzedawca odpowiada względem kupującego, jeżeli rzecz sprzedana ma wadę – to właśnie rękojmia.

W przypadku samochodu „wadą fizyczną” jest m.in. sytuacja, gdy auto:

nie ma właściwości, których można oczekiwać ze względu na jego przeznaczenie (np. poważnie skorodowana podłoga w aucie uniemożliwia użytkowanie),
nie ma cech, o których sprzedawca zapewniał (np. fałszywa deklaracja, że samochód był „bezwypadkowy”),
zostało wydane w stanie niepełnym (brak kluczowych elementów, które powinny być na wyposażeniu).

W skrócie: rękojmia nie chroni przed normalnym zużyciem auta używanego, ale przed wadami, które powodują, że samochód jest czymś innym, niż wynika z umowy i okoliczności.

Jeśli wada jest istotna, kupujący może – co do zasady – żądać:

obniżenia ceny albo
odstąpienia od umowy (zwrot auta za zwrotem pieniędzy),
a także korzystać z innych uprawnień (naprawa, wymiana, odszkodowanie).

źródło: art. 560 Kodeksu cywilnego

3. Dlaczego rękojmia u sprzedawcy prywatnego bywa trudna w egzekwowaniu

Formalnie rękojmia działa także wtedy, gdy kupujesz samochód od osoby prywatnej.

W praktyce jednak, egzekwowanie rękojmi od sprzedawcy prywatnego jest dużo trudniejsze niż przy zakupie od komisu czy dealera.

1. Możliwość wyłączenia lub ograniczenia rękojmi

Art. 558 k.c. pozwala stronom rozszerzyć, ograniczyć lub wyłączyć odpowiedzialność z tytułu rękojmi.

Przy sprzedaży między osobami prywatnymi bardzo często pojawiają się zapisy typu:

„Strony wyłączają odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi”,
„Kupujący zna stan techniczny pojazdu i nie wnosi zastrzeżeń”,
„Kupujący zrzeka się wszelkich roszczeń z tytułu rękojmi”.

Co to oznacza w praktyce?

Jeśli podpiszesz umowę z takim zapisem, znacząco ograniczasz swoje szanse na skuteczne dochodzenie roszczeń.
Wyjątek: gdy sprzedawca podstępnie zataił wadę – wtedy wyłączenie rękojmi jest bezskuteczne, ale to Ty musisz to udowodnić.

2. Ciężar dowodu po stronie kupującego

Przy sprzedaży konsumenckiej (konsument kupuje od przedsiębiorcy) obowiązuje ważne domniemanie: jeśli wada ujawni się w ciągu roku od wydania rzeczy, przyjmuje się, że istniała już w chwili wydania.

Przy typowej sprzedaży „osoba prywatna – osoba prywatna” tego domniemania najczęściej nie ma. Skutek jest bardzo prosty:

to Ty, jako kupujący, musisz udowodnić, że wada istniała w chwili zakupu (albo wynikała z przyczyny tkwiącej w samochodzie w momencie zakupu),
w praktyce często wiąże się to z koniecznością zlecenia opinii biegłego – a to już wysokie, dodatkowe koszty.
możliwe, że istnienia usterki w chwili zakupu w ogóle nie uda Ci się udowodnić.

3. Wada istotna kontra normalne zużycie

Orzecznictwa dotyczące rękojmi za wady samochodów używanych często podkreślają, że sam fakt wcześniejszego „użytkowania” pojazdu obniża oczekiwania wobec auta.

W praktyce:

wiele usterek ocenione zostaje jako typowe zużycie,
„wadą istotną” może być np. poważna korozja elementów konstrukcyjnych, duża szkoda powypadkowa nieujawniona przy sprzedaży albo poważny defekt silnika, którego objawy sprzedawca znał, ale o tym nie poinformował.

Granica między „normalnym zużyciem” a „wadą” bywa cienka – i niestety często jest oceniana na niekorzyść kupującego.

Kliknij TUTAJ i sprawdź samochodyZgwarancja.pl

4. Typowe scenariusze z praktyki – kiedy rękojmia (nie) pomaga

Historia udowodniła nam wielokrotnie, że prawa do rękojmi przy zakupie od osoby prywatnej często nie da się wyegzekwować – a nieuczciwi „sprzedawcy prywatni” mogą to wykorzystać.

Scenariusz A: Poważna wada silnika kilka dni po zakupie

Samochód od osoby prywatnej, w ogłoszeniu „stan bardzo dobry, brak problemów mechanicznych”.
Po kilku dniach jazdy – poważna awaria silnika.
Biegły stwierdza, że przyczyna wady istniała przed sprzedażą (np. długo ignorowane spadki ciśnienia oleju, sygnalizowane kontrolką).

Tutaj rękojmia ma realną szansę zadziałać – sąd może uznać wadę za istotną i przyznać prawo do odstąpienia od umowy lub obniżenia ceny. Ale i tak wymaga to:

opinii biegłego,
postępowania sądowego,
zmarnowania ogromnych ilości czasu.

Scenariusz B: 15-letnie auto, korozja i zawieszenie

Kupujący nabywa kilkunastoletni samochód w okazyjnej cenie.
Po kilku miesiącach odkrywa zaawansowaną korozję i luzy w zawieszeniu.
Domaga się obniżenia ceny z rękojmi.

Sąd analizuje wiek, przebieg i cenę pojazdu i dochodzi do wniosku, że:

przy tym przebiegu i wieku należy liczyć się z istotnym zużyciem,
kupujący nie udowodnił, że sprzedawca zapewniał o „idealnym stanie” (zapewnienie było np. słowne).

Efekt: roszczenia z rękojmi zostają oddalone.

5. Rękojmia a zakup od osoby prywatnej – waga ryzyka

Jeżeli mimo wszystko rozważasz zakup auta od osoby prywatnej i liczenie na rękojmię „w razie czego”, wątki, które warto mieć z tyłu głowy to:

Umowa – czy nie ma w niej klauzuli wyłączającej/ograniczającej rękojmię?
Stan auta – czy cena i opis odpowiadają wiekowi, przebiegowi i marce (przeczytaj także: Umowa z zaniżoną ceną – dlaczego to błąd, który może Cię drogo kosztować?).
Zapewnienia sprzedawcy – czy masz je na piśmie (np. bezwypadkowy, pierwszy właściciel itp.)?
Dokumentacja – czy zachowujesz korespondencję, ogłoszenie, potwierdzenia ustaleń?
Plan B – czy jesteś gotów na biegłego, proces i wielomiesięczny spór, jeśli coś pójdzie nie tak?

Kupując auto używane często lepiej jest ograniczyć ryzyko już na etapie zakupu, zamiast liczyć na to, że „w razie czego sąd mnie uratuje”.

Podsumowanie – na czym naprawdę polega rozsądny wybór?

Rękojmia przy zakupie od osoby prywatnej to narzędzie, które istnieje, ale w praktyce wymaga dużej determinacji, pieniędzy i czasu.
Klauzule wyłączające rękojmię, brak domniemania z art. 556 k.c., trudna do udowodnienia przyczyna usterki – wszystko to sprawia, że kupujący często przegrywają proces lub rezygnują po drodze.
Jeżeli zależy Ci na bezpieczeństwie finansowym i spokoju, znacznie rozsądniej jest ograniczyć ryzyko na starcie.

W Programie samochodyzgwarancja.pl plan B jest inny:

Kupujesz auto od Autoryzowanego Sprzedawcy – przedsiębiorcy działającego legalnie, wystawiającego fakturę, zależnego od opinii prawdziwych Kupujących.
Otrzymujesz Gwarancję GetHelp.pl w cenie samochodu – na elementy mechaniczne Twojego pojazdu.
W razie awarii zgłaszasz ją przez aplikację iHelp, masz wsparcie 24/7, pokryte koszty naprawy i holowania, a w wielu wariantach również samochód zastępczy na czas naprawy – bez prowadzenia wielomiesięcznego sporu o to, czy wada była „istotna”.

Kliknij TUTAJ i sprawdź samochodyZgwarancja.pl